by jagjeetkaur
ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ ਵਿੱਚੋਂ 'ਸਮਾਜਵਾਦੀ-ਧਰਮਨਿਰਪੇਕਸ਼' ਸ਼ਬਦ ਹਟਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਉੱਤੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਸਵਾਲ ਉਠਾਇਆ ਹੈ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਤਾਰੀਖ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਉੱਠਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ।
ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ ਅਤੇ ਸੋਧ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ
ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ ਇੱਕ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੈ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੂਲਭੂਤ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ 'ਸਮਾਜਵਾਦੀ' ਅਤੇ 'ਧਰਮਨਿਰਪੇਕਸ਼' ਸ਼ਬਦ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਵ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਮੰਗ ਉੱਠ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾ ਕੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਅਸਲ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੀ ਇਸ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਨੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਸੋਧ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਉੱਤੇ ਨਵਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਡਾਲਿਆ ਹੈ। ਅਦਾਲਤ ਦਾ ਇਹ ਕਦਮ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਸੰਰਕਸ਼ਣ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮੂਲ ਭਾਵਨਾ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਅਕਾਲਪਨਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮੂਲ ਮੰਤਵ ਦੀ ਪੁਨਃ ਵਿਚਾਰ ਲਈ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸੰਵਿਧਾਨ ਸੋਧ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ
ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਇੱਕ ਜਟਿਲ ਅਤੇ ਲੰਮੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਤਰਾਂ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੰਸਦ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਮੁੱਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਸੋਧ ਲਈ ਵੋਟਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨਾ ਸਿਰਫ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਬਲਕਿ ਸਮਾਜਿਕ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮਤਭੇਦਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਉੱਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੱਖਰੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਆਤਮਾ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਵਜੋਂ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਹੋਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਦੀ ਬਦਲਦੀ ਹੋਈ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਅਪਡੇਟ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਮੰਨ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਚਰਚਾ ਨੇ ਸੰਵਿਧਾਨਿਕ ਮੂਲਯਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਇਕਾਈ ਦੇ ਬੀਚ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਸਿਰਫ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਸਮਾਜ ਦੀ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਸੋਚ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਮੁੱਦਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸੰਵਿਧਾਨਿਕ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਲਈ ਬਲਕਿ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਰ ਵਰਗ ਲਈ ਵਿਚਾਰਣ ਯੋਗ ਹੈ।
