ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ (ਰਾਘਵ)- ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕਹਾਣੀਆਂ ਐਸੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਔਰ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਯਾਤਰਾ, ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਦਰਜੇ ਤਕ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ।

ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ, ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਜਨ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ 'ਤੇ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਢਾਂਚਾਗਤ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸਨ। ਮਨਮੋਹਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਨੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਇਸ ਕਦਰ ਭੜਕਾਇਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸਭ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਝਿੜਕਿਆ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਦੋ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੇ ਮਤਭੇਦਾਂ ਦੀ ਗਵਾਹ ਬਣੀ, ਪਰ ਇਸ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਜਨ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਨੂੰ ਵੀ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ।

ਅਗਲੇ ਹੀ ਦਿਨ, ਜਦੋਂ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਤੋਂ ਯੋਜਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ‘ਜੋਕਰਾਂ ਦਾ ਟੋਲਾ’ ਕਹਿ ਕੇ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਿਆਨ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਰਾਜੀਵ ਦੇ ਗੁੱਸੇ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਇਸ ਨੇ ਯੋਜਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਕਾਰਜ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ 'ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਗਾਏ।
ਇਸ ਘਟਨਾ ਦੀ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਂਚ ਕਰਦਿਆਂ, ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੋ ਵੱਖ ਵੱਖ ਵਿਜਨਾਂ ਦਾ ਟਕਰਾਅ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਰਸਤੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਧਿਆਨ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਰ ਵਰਗ ਨੂੰ ਲਾਭਾਨਵਿਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਟਕਰਾਅ ਨਾ ਕੇਵਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦਾ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਦੋ ਵੱਖ ਵੱਖ ਮਾਰਗਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵੀ ਬਣ ਗਿਆ।

ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਵਿਜਨ ਅਤੇ ਸਖਤ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਰ ਵਰਗ ਨੂੰ ਚੰਗਾਈ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਯਤਨਾਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਹੀ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਨੇਤ੍ਰਤਵ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।