ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ (ਨੇਹਾ): ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 2024 ਨੇ ਖਰਚੇ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਪਿਛਲੇ ਸਾਰੇ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਾਰ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਬਣ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਮੀਡੀਆ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੋਟ ਦੀ ਕੀਮਤ 1400 ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ, ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਭਾਜਪਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਤੱਕ, ਸਾਰੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਵੋਟਰਾਂ ਦਾ ਦਿਲ ਜਿੱਤਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ ਹੈ।

ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਚੋਣ 'ਚ ਲਗਭਗ 1 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ 2019 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ 'ਚ 55,000 ਤੋਂ 60,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਇਸ ਵਾਰ ਚੋਣਾਂ ਲਈ ਕੁੱਲ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਖਰਚ 1.35 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਦੇ ਚੋਣ ਖਰਚ ਨੇ 2020 ਦੀਆਂ ਅਮਰੀਕੀ ਚੋਣਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਚੋਣਾਂ 'ਚ 1.2 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ।

ਭਾਰਤੀ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ (ECI) ਨੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਲਈ ਖਰਚੇ ਦੀ ਸੀਮਾ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ (ਐਮਪੀ) ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ 95 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਖਰਚ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ (ਵਿਧਾਇਕ) ਰਾਜ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ 28 ਲੱਖ ਤੋਂ 40 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਖਰਚ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਰਗੇ ਛੋਟੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ, ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਲਈ ਸੀਮਾ 75 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਲਈ 28 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਾਲ 2022 ਵਿੱਚ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਖਰਚੇ ਦੀ ਕੋਈ ਸੀਮਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਖਰਚੇ ਦੀ ਸੀਮਾ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ 'ਤੇ ਉਦੋਂ ਹੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪੱਤਰ ਦਾਖਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪ੍ਰਚਾਰ ਖਰਚਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜਨਤਕ ਮੀਟਿੰਗਾਂ, ਰੈਲੀਆਂ, ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਖਰਚੇ ਦੀ ਸੀਮਾ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। 1951-52 ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਉਮੀਦਵਾਰ 25,000 ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਸੀਮਾ ਹੁਣ 300 ਗੁਣਾ ਵਧ ਕੇ 75-95 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਚੋਣ ਖਰਚੇ ਵੀ ਵਧੇ ਹਨ। ਸਾਲ 1998 ਵਿੱਚ ਚੋਣ ਖਰਚ 9,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ। ਜੋ ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ ਛੇ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਕੇ 55,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੋ ਗਿਆ।